Open Access informacje

Open Access - Otwarty dostęp

logo open access - otwarta kłódka

OPEN ACCESS (OA) - otwarty, nieograniczony i bezpłatny dostęp do utworów naukowych. Publikacje Open Access mają postać cyfrową i są dostępne online dla wszystkich użytkowników sieci. Ideą Open Access jest usprawnienie i przyspieszenie obiegu informacji w nauce oraz zwiększenie dostępności publikacji naukowych, które jest wolne od większości ograniczeń praw autorskich.

Open Access istniejący od lat 90. stosuje politykę otwartości i  jest deklaracją danej instytucji, organizacji lub państwa do otwartego udostępniania publikacji naukowych i działa na rzecz budowy nowego otwartego modelu komunikacji naukowej (Prezentacja dotycząca otwartego dostępu - plik do pobrania) (format:  pdf, rozmiar:  546 kB)

Otwarty dostęp dzieli się na:

  • gratis - darmowy i otwarty dostęp - umieszczenie utworu w Internecie bez zabezpieczeń technicznych, użytkownik korzysta z utworu nieodpłatnie, ale tylko w zakresie prawa autorskiego o dozwolonym użytku (np. dozwolone jest cytowanie ale bez możliwości rozpowszechniania jego tłumaczenia)
  • libre - wolny i otwarty dostęp - rozpowszechnianie utworu w Internecie wraz z udzieleniem użytkownikowi licencji na korzystanie z niego w bardzo szerokim zakresie, ale otwarty dostęp libre wymaga dysponowania prawami na wszystkich polach eksploatacji, co daje tzw. wolna licencja.
Modele Open Access

Repozytoria - tzw. zielona droga (green road), udostępnianie publikacji w otwartym repozytorium, czyli cyfrowym archiwum. Można wyróżnić dwa rodzaje repozytoriów:

  • repozytoria instytucjonalne – np. uniwersyteckie, gromadzą artykuły, wykłady swoich pracowników
  • repozytoria dziedzinowe – gromadzą materiały dotyczące jednej dziedziny.

Więcej o repozytorium... (format:  pdf, rozmiar:  344 kB)

Czasopisma otwarte – tzw. złota droga (gold road). Publikowanie artykułów naukowych w czasopismach wydawanych w modelu otwartym lub umożliwiającym publikację artykułu za opłatą, koszty publikacji ponosi autor lub instytucja finansująca jego badania.

Biblioteka cyfrowa - inaczej elektroniczna lub wirtualna - jest to usługa internetowa, umożliwiająca udostępnianie w sieci publikacji cyfrowych, czyli czasopisma elektroniczne, e-booki oraz zdigitalizowane tradycyjne publikacje papierowe (czasopisma, książki, zdjęcia, mapy,itp). Biblioteki cyfrowe pełnią często funkcję repozytoriów instytucjonalnych, jeśli poza w/w zasobami gromadzą również publikacje naukowe, które powstały w macierzystej instytucji, np.uczelni.

Wybrane biblioteki cyfrowe i publikacje elektroniczne:

Polecane strony
  • Platforma  wydawnicza Open Research Europe, która jest miejscem publikowania na zasadach otwartego dostępu dla beneficjentom programu  Horyzont 2020 i Horyzont Europa. Na platformie będzie można umieszczać  prace będące efektem projektów realizowanych w ramach wspomnianych  programów.
Polecane publikacje