"Dwie historie - jedna przyszłość" - Biblioteka Główna ZUT

Autorki: Anna Gryta, Agnieszka Litwin

Powstanie Biblioteki Chemicznej wiąże się ściśle z historią rozwoju Wydziału Technologii i Inżynierii Chemicznej Politechniki Szczecińskiej. Potrzeby jego pracowników i studentów od początku wyznaczały profil gromadzonych w tej bibliotece zbiorów. 

W roku 1947 r. w ramach Szkoły Inżynierskiej w Szczecinie powstał Wydział Chemiczny. Pracownicy naukowi wydziału od początku dostrzegali potrzebę zorganizowania biblioteki specjalistycznej, stąd podjęli starania o jej utworzenie. Biblioteka Chemiczna była pierwszą biblioteką specjalistyczną na uczelni. Szczególnie dużo dla jej powstania uczynił prof. Antoni Zieliński, dzięki któremu Biblioteka Chemiczna została wyposażona w podstawowe wydawnictwa encyklopedyczne, referatowe oraz źródłowe. Pierwsze zbiory pozyskano drogą długoterminowych wypożyczeń międzybibliotecznych z innych uczelni, głównie z Politechniki Wrocławskiej. Znalazły się wśród nich wydawnictwa referujące takie jak: Chemisches Zentralblatt, Chemical Abstracts, Referativnyj Żurnał. Ze zbiorów encyklopedycznych należy wymienić: Beilsteins Handbuch der Organischen Chemie, Gmelins Handbuch der Anorganischen Chemie, Ullmanns Encyklopadie der technischen Chemie. Kolejną osobą, która zadbała, aby zapewnić Bibliotece Chemicznej odpowiedni, specjalistyczny księgozbiór był prof. Józef Kępiński.  

Pierwszym kierownikiem placówki, która w 1953 r. otworzyła swe podwoje dla użytkowników, była mgr Bożena Zielińska, która zorganizowała Bibliotekę Chemiczną od podstaw. Zapoczątkowała system działowego ustawienia zbiorów oraz wolny dostęp do półek. Te dwie generalne zasady udostępniania zbiorów zostały zachowane do dnia dzisiejszego. Dodatkowo, stworzyła także własną koncepcję przechowywania i opracowywania mikrofilmów, którą opatentowała i wprowadziła jako nowy system do Biblioteki Wydziału Chemicznego. 

Na początku działalności Biblioteka zajmowała jedną salę o powierzchni 89,5 m2 w budynku przy ul. Pułaskiego 10. Zatrudniona była 1 bibliotekarka i czytelnia czynna była tylko przez kilka godzin dziennie, gdyż resztę czasu poświęcano na opracowywanie zbiorów. 

Wzorując się na istniejącej Bibliotece Chemicznej mgr Józef Czerni (ówczesny Dyrektor Biblioteki Głównej) z dziekanem Wydziału Chemicznego dr inż. Stanisławem Bursą na przełomie roku 1954/55 wypracowali koncepcję zorganizowania na każdym wydziale biblioteki specjalistycznej.  

W 1958 r. kierownikiem Biblioteki Chemicznej została mgr Janina Sierakowska, która swoją uwagę skupiała na pomocy studentom w zakresie posługiwania się literaturą obcojęzyczną. W tym czasie Biblioteka zajmowała już dwa pomieszczenia o powierzchni 150 m2  i dysponowała 50 miejscami dla użytkowników. Zatrudniona też została druga osoba na etacie bibliotekarskim i czytelnia czynna była przez 10 godz. dziennie (od 9.00 do 19.00). W 1971 r. ówczesna kierowniczka stworzyła projekt zorganizowania filii Biblioteki Chemicznej w drugim, nowym budynku Wydziału Technologii Chemicznej, mieszczącym się przy al. Piastów 42. 

Otwarcie drugiej placówki nastąpiło 31.05.1973 r., a jej kierownictwo objęła mgr Ewa Poten. Nowa czytelnia Biblioteki Chemicznej zajmowała powierzchnię 85 m2 i dysponowała 27 miejscami dla użytkowników. 

W wyniku powstania nowej filii pojawił się problem podziału zbiorów na obie czytelnie. W późniejszych latach podział ten był kilkakrotnie zmieniany i w zasadzie do dnia dzisiejszego, nadal nie został on rozwiązany w sposób zadowalający dla wszystkich użytkowników czytelni, którzy niekiedy muszą wędrować z jednej placówki do drugiej. 

Po podziale czytelnia mieszcząca się przy ul. Pułaskiego 10 zyskała zwyczajową nazwę „Stara Chemia" (Czytelnia CHI) i zaczęła pełnić funkcję głównego informatorium udostępniającego czasopisma referatowe (Chemical Abstracts, Referativnyj Żurnal), materiały informacyjne, a ponadto wydawnictwa ciągłe. Z tego powodu czytelnia ta stanowiła miejsce pracy głównie pracowników naukowych. 

Czytelnia mieszcząca się przy al. Piastów 42 (Czytelnia CHII) - nazwana została „Nową Chemią" i była odwiedzana głównie przez studentów. 

W 1976 r. kierownictwo Czytelni CHI objęła inż. Elżbieta Kukawka, która w 1978 r. przejęła kierownictwo również nad drugą czytelnią chemiczną. 

W 1980 r. E. Kukawka obejmuje filię Biblioteki Głównej w Gorzowie Wlkp. i ponownie następuje rozdział kierownictwa Biblioteki Chemicznej. Od tej chwili Czytelnią CHI zarządza inż. Beata Walentowska a Czytelnią CHII mgr Mariola Szeszycka. 

Rozwój przemysłu chemicznego w regionie i związany z tym wzrost zainteresowania informacją z dziedziny chemii, stał się podstawą rozszerzenia profilu działalności Biblioteki Chemicznej. W związku z tym 1.09.1980 r. Biblioteka Chemiczna została przemianowana na Bibliotekę i Ośrodek Informacji Chemicznej. Stała się ona miejscem pozyskiwania informacji dla rozwijających się zakładów przemysłowych Szczecina i okolic. 

Powiększające się sukcesywnie zbiory Biblioteki Chemicznej wymusiły konieczność zdobycia nowej powierzchni do ich przechowywania. W 1980 r. w jednym z pomieszczeń Czytelni CHI zostaje dobudowana antresola. Biblioteka zyskuje 45m2 powierzchni i 10 miejsc dla użytkowników. W budynku „Nowej Chemii" udaje się uzyskać większy lokal dla Czytelni CHII. Placówka została przeniesiona z parteru budynku na I piętro do pomieszczeń o powierzchni 145 m2 kw. Pozwoliło to wydzielić odrębne sale dla zbiorów książek i czasopism. 

W 1991 r. kierownictwo nad obiema Czytelniami CHI i CHII obejmuje inż. Beata Walentowska, która obowiązki te pełniła do końca 2013 r. Tak długi okres stabilnego kierownictwa oraz wszechstronne przygotowanie zespołu bibliotecznego, sprawiło, że Biblioteka podejmowała, oprócz rutynowych zadań, liczne inicjatywy, wykraczające poza codzienną pracę bibliotekarską. Stąd liczne wystawy edukacyjne i artystyczne, spotkania środowiskowe,  konkursy i wycieczki adresowane do najmłodszych, a służące zarówno promocji Wydziału, jaki samej Biblioteki. 

Lata 90-te to okres dużych zmian w bibliotekach uczelnianych związanych z komputeryzacją placówek. W 1994 roku Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej zakupił dla Biblioteki Chemicznej 2 komputery PC i 8 terminali, co umożliwiło utworzenie w obu czytelniach sieci lokalnych. Równocześnie zaczęto udostępniać moduł informacyjno - wyszukiwawczy w systemie SOWA. Był to katalog książek gromadzonych w Bibliotece Politechniki Szczecińskiej.  

W 1997 r. z inicjatywy prof. Kazimierza Kałuckiego do Biblioteki Chemicznej zakupiono bazę Chemical Abstracts na CD-ROMach. Następnie Biblioteka uzyskała dostęp on-line do bazy CrossFire Beilstein, która stała się cennym źródłem informacji dla chemików organików. 

Również w 1997 r. z okazji 50-lecia Wydziału Technologii i Inżynierii Chemicznej w obu czytelniach została zorganizowana wystawa publikacji pracowników naukowych Wydziału. W związku z tym jubileuszem uhonorowano prof. Antoniego Zielińskiego, nadając Bibliotece Chemicznej jego imię. Uroczystego odsłonięcia tablicy pamiątkowej dokonał w dniu 10.09.1997 r. prof. Kazimierz Kałucki oraz ówczesny prorektor ds. Nauki prof. Tadeusz Spychaj. 

Rok 2014 to okres zmian personalnych. W styczniu 2014 r. kierownictwo Biblioteki WTiICH objęła mgr inż. Anna Gryta, która w lipcu tegoż roku awansowała na stanowisko zastępcy dyrektora Biblioteki Głównej ZUT w Szczecinie. Obowiązki kierownika przejęła wówczas mgr Agnieszka Bajda z dniem 1.07.2014. W okresie od 1.04 do 31.10.2014 w Bibliotekach WTiICh pracowała Pani mgr inż. Agnieszka Litwin, na której miejsce od listopada w ramach umów na zastępstwo, zostały zatrudnione Panie: mgr Alicja Grabowska oraz mgr Izabela Gaik-Bielawa. Z końcem sierpnia 2015 odeszła Pani Alicja Grabowska, w wyniku czego obsada Biblioteki zmniejszyła się do 3 osób.  

W związku ze wzrostem zainteresowania usługami poligraficznymi (drukowanie, kserowanie), z końcem 2015 roku wprowadzono w Czytelniach kasę fiskalną, natomiast Czytelnię CHI wyposażono w nowy zestaw monitoringu. 

Koniec roku 2016 wiązał się z odejściem jednej z pracownic na urlop macierzyński, a później wychowawczy (na krótki okres została zatrudniona nowa osoba na zastępstwo). Z dniem 28.02.2017 do Biblioteki Głównej odeszła Pani mgr Agnieszka Bajda, a jej obowiązki kierownicze przejęła mgr inż. Anna Arabczyk – Mosiewicz. 

W okresie od 15 lipca do 15 września 2017 roku został przeprowadzony remont Biblioteki CH I (Stara Chemia) na ul. Pułaskiego 10. Remont został sfinalizowany ze środków WTiICh, który opiewał na kwotę 136 804 zł. Wymieniono instalację elektryczną, kanalizacyjną, założono 20 gniazd internetowych. Stare, drewniane podłogi wycyklinowano, w pozostałych pomieszczeniach położono wykładziny PCV. Ściany zostały odświeżone i pomalowane. Do Biblioteki zakupiono również nowe regały, szafy, szafki i stoliki pod komputery dla studentów. W dniu 15 grudnia nastąpiło oficjalne otwarcie Biblioteki WTiICH „Stara Chemia”.  

Od stycznia 2020 roku nastąpiła zmiana na stanowisku kierownika. Osobą odpowiedzialną za prowadzenie Biblioteki została Pani mgr inż. Agnieszka Litwin. Rok 2020 był rokiem przełomowym w działalności Bibliotek, ponieważ od 18 marca wszyscy przeszli na pracę zdalną w związku z wybuchem pandemii. Był to czas poświęcony na dokonywanie poprawek w systemie bibliotecznym. Od 18 września uruchomiono w bibliotekach możliwość zdalnego zamawiania książek przez stronę www katalogu Aleph. Ograniczony dostęp do Bibliotek, które funkcjonowały na zasadzie wypożyczalni utrzymał się do czerwca 2021. Następnie nastąpiło otwarcie Bibliotek dla użytkowników z zachowaniem rygoru sanitarnego. Koniec roku 2021 wiązał się z również z rezygnacją z usług drukarsko – kserograficznych.  

Pod koniec roku 2023 Polska Komisja Akredytacyjna przeprowadziła w formie wirtualnej akredytację kierunku Chemia, odwiedzając również Biblioteki chemiczne.  

Przez cały okres funkcjonowania Biblioteki Chemicznej jej kierownictwo kładło duży nacisk na pracę informacyjną. Należy tu wspomnieć o tym, że Biblioteka WTiICh pośredniczyła w takich systemach informacyjnych jak: SDI, VINITI, INPACHEM czy BRIOLIS. Były to w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych zaawansowane serwisy informacyjne. Obecnie, za pośrednictwem Biblioteki Głównej Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie, zapewniony jest dostęp do takich baz, jak: SciFinder, Reaxys, Science Direct, ACS, Knovel, Web of Science i wielu innych. 

Tradycyjne zadania biblioteki, tj. gromadzenie, selekcjonowanie i klasyfikacja zbiorów, uległy w ostatnich dziesięcioleciach dużym zmianom. Pracownice Biblioteki Chemicznej starają się sprostać tym ciągle rosnącym wymaganiom, zwłaszcza w dziedzinie doskonalenia warsztatu informacyjnego. Umiejętna i fachowa obsługa użytkowników to nadrzędne cele całego zespołu Biblioteki Wydziału Technologii i Inżynierii Chemicznej. 

Od początku działalności w Bibliotece Chemicznej pracowało łącznie 47 osób na stanowiskach bibliotekarzy i 12 osób na stanowiskach magazynierów 

Aktualnie w obu czytelniach zatrudnione są 3 bibliotekarki. Obie biblioteki posiada 77 stanowisk dla użytkowników, z których 8 to stanowiska komputerowe (wszystkie z dostępem do Internetu). 

Pracownicy Biblioteki Chemicznej „CH I” od 1955 roku 

Kierownictwo

 

 

 

Bibliotekarze

 

 

 

Magazynierzy

 

 

 

Pracownicy Biblioteki Chemicznej „CH II” od 1973 roku   

Kierownictwo

 

 

 

Bibliotekarze

 

 

 

Magazynierzy