"Dwie historie - jedna przyszłość" - Biblioteka Główna ZUT

Autorka: Joanna Rudna

Historia

Biblioteka Wydziału Budownictwa i Inżynierii Środowiska  (WBiIŚ) to jedna z 11 tzw. „wydziałówek”, czyli bibliotek specjalistycznych systemu biblioteczno-informacyjnego naszej uczelni. Jednostka działa nieprzerwanie od 1955 roku.
Na przestrzeni lat wiele razy zmieniała swoje oblicze, nazwę, lokal, wystrój, techniki wyszukiwania i ewidencji zbiorów, personel. Oto kilka dat i ważniejszych wydarzeń z jej długoletniej historii:

• 1955 - uruchomienie pod nazwą: Czytelnia Wydziału Budownictwa Lądowego i Wodno-Melioracyjnego w prowizorycznym pomieszczeniu w budynku wydziału,
• 1956/57- przeniesienie do nowej siedziby w tym samym budynku i zwiększenie liczby miejsc dla użytkowników do 20,
•  1970 – zmiana nazwy na: Biblioteka Wydziału Budownictwa i Architektury, po reaktywacji kierunku architektura,
• 1975 – uroczyste otwarcie w nowej lokalizacji, w rozbudowanym obiekcie wydziału BiA, biblioteka zyskała przestronny lokal z 50 miejscami do pracy i zapleczem magazynowym,
• 2001 – podział na Czytelnię Budownictwa i Czytelnię Architektury, która przeniesiona została do nowego obiektu dydaktycznego Instytutu Architektury i Planowania Przestrzennego,
• 2012 – nowoczesny niegdyś lokal Czytelni Budownictwa został wyłączony z użytkowania z powodu złego stanu technicznego, a Czytelnię przeniesiono na czas remontu do tymczasowej lokalizacji w Budynku Jednostek Międzywydziałowych,
• 2018 – powrót Czytelni Budownictwa do wyremontowanych i zmodernizowanych pomieszczeń w Budynku Wydziału Budownictwa i Architektury,
• 2020 – podział Wydziału BiA na Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska

oraz Wydział Architektury, rozdziałowi uległy też biblioteki, Czytelnia Budownictwa zmieniła nazwę na Biblioteka Wydziału Budownictwa i Inżynierii Środowiska.

Biblioteka Wydziału Budownictwa i Inżynierii Środowiska pozostała w dotychczasowym lokalu przy al. Piastów 50a. Kompleksowy remont był przełomowym wydarzeniem w historii Biblioteki WBiIŚ, gdyż zyskała komfortowe, dobrze doświetlone, nowoczesne wnętrze z wyodrębnionymi strefami do pracy grupowej i indywidualnej.  Przeszklone boxy do pracy w grupach zostały specjalnie wyciszone. W sumie Biblioteka oferuje 51 miejsc do pracy z możliwością podłączenia własnego laptopa i korzystania z sieci bezprzewodowej WiFi. Kolejnym udogodnieniem w upalne dni jest klimatyzacja. Pomieszczenia magazynowe wyposażone zostały w regały przesuwne gwarantujące maksymalne wykorzystanie powierzchni, stropy w części magazynowej zostały wzmocnione. Użytkownicy i dwuosobowy personel doceniają możliwość pracy w komfortowych warunkach.

Profil i organizacja zbiorów

Profil tematyczny gromadzonych w Bibliotece wydawnictw zwartych, ciągłych oraz zbiorów specjalnych dostosowany jest do potrzeb procesu naukowo-dydaktycznego realizowanego na wszystkich kierunkach wydziału. Książki zorganizowane są w wolnym dostępie i podzielone na kolekcje tematyczne. Tematyka zbiorów obejmuje zagadnienia związane z projektowaniem obiektów i zespołów obiektów - od mechaniki gruntów, materiałów budowlanych poprzez obliczenia konstrukcyjne do projektowania systemów instalacyjnych.  Część zasobów poświęcona jest również zagadnieniom związanym z projektowaniem infrastruktury technicznej oraz inżynierią środowiska. Tradycyjnie istnieje podział tematyczny zbiorów uzależniony od technologii
- na konstrukcje betonowe, stalowe i drewniane.

W ostatnich latach zyskała na znaczeniu problematyka związana z procesem inwestycyjnym i ekonomiką budowli, a w szczególności sporządzanie kosztorysów i harmonogramów. Szczególnie często udostępniane są biuletyny Sekocenbud i Katalogi Nakładów Rzeczowych, będące na bieżąco aktualizowaną bazą cenową do sporządzania kosztorysów. Biblioteka zaopatrywana jest na bieżąco w nowości wydawnicze omawiające problemy efektywności energetycznej, czyli odnawialne źródła energii oraz standardy budownictwa pasywnego i wszelkie aspekty energooszczędności i zeroemisyjności.

W latach dwutysięcznych konieczne były selekcje, gdyż zbiory techniczne dość szybko ulegają dezaktualizacji. Poza tym coraz bardziej zyskują na znaczeniu  platformy czasopism i książek elektronicznych, a w szczególnie pełnotekstowe bazy danych.
Rozwój Biblioteki na przestrzeni dziesięcioleci można przedstawić w liczbach.

Tab. 1 Porównanie stanu księgozbioru w początkowych latach działalności i obecnie

 

Biblioteka funkcjonuje w modelu hybrydowym, czyli równoległego wykorzystywania wydawnictw drukowanych i elektronicznych. Najchętniej przeglądane przez studentów i pracowników są naukowe bazy książek i czasopism zawierające pełne teksty zarówno polskie i zagraniczne. Przykładami mogą być bazy polskie: IbukLibra.pl, BazTech oraz zagraniczne: Science Direct, EBSCOhost oraz baza e-booków Ebook Central.
Wszystkie zbiory zostały wprowadzone do systemu Aleph i są widoczne w katalogu bibliotecznym. Można je zamawiać zdalnie oraz wypożyczać drogą elektroniczną.

Biblioteka WBiIŚ, jak wszystkie biblioteki specjalistyczne, posiada na bieżąco aktualizowaną  stronę internetową. Można tam znaleźć aktualne godziny otwarcia, warunki wypożyczeń, wykaz nowości wydawniczych, dane kontaktowe i inne przydatne informacje. Jest też moduł galerii zdjęć, gdzie dokumentujemy ważniejsze wydarzenia, imprezy, wystawy.

Wydarzenia, wystawy

Oprócz działalności biblioteczno-informacyjnej organizujemy też spotkania, wystawy, prezentacje. Szczególnie intensywny czas to Ogólnopolski Tydzień Bibliotek przypadający zawsze w maju.
W roku 2016 Biblioteka nawiązała współpracę z działającymi na wydziale Studenckimi Kołami Naukowymi. Inicjatywa polegała na zaprezentowaniu dorobku aktywnej grupy studentów SKN Concretni. Jest to koło zrzeszające adeptów budownictwa, pod kierownictwem dr. inż. Adama Zielińskiego. Działalność koła koncentruje na technologii produkcji betonu. Studenci, łącząc naukę z zabawą, przygotowali niestandardowe kształty próbek np. beton wodoszczelny W8 z keramzytem przybrał formę ciastka, a zaprawa betonowa z dodatkiem pyłu krzemionkowego – motyla. Fotografie z wystawy prezentowane są w galerii zdjęć na podstronie internetowej Biblioteki Głównej.
Zmodernizowana w 2018 roku Biblioteka zyskała na tyle atrakcyjną przestrzeń, że może stanowić wizytówkę agend sieci bibliotek specjalistycznych. W styczniu 2023 mieliśmy zaszczyt podejmować naukowców z Kenii: Panią dr Wanyendę Chilimo  z Uniwersytetu Technologicznego w Mombasie, której towarzyszył prof. Stephen Muoki z Uniwersytetu Pwani w Kilifi. Transkulturowe spotkanie było okazją do wymiany doświadczeń w zakresie procedury opracowania zbiorów.
Pan profesor był szczególnie zainteresowany rozprawami doktorskimi, ich częściami składowymi, licencją, na jakiej są udostępniane, sposobami powiadamiania o terminie obrony.
 W ramach Tygodnia Bibliotek przygotowujemy też wystawy. Tytuł wystawy prezentowanej w maju 2023 brzmiał: Sygnety wydawnicze. Na ośmiu planszach przedstawiono zestawy grafik znaków wydawniczych z książek zgromadzonych w Bibliotece. Książki sygnowane grafikami pochodzą ze zbiorów współczesnych i archiwalnych. Wystawa miała też warstwę treściową w formie lapidarnej informacji o budowie, dziejach i typologii sygnetów wydawniczych i drukarskich.
Każdego dnia od poniedziałku do piątku Biblioteka zapewnia sprzyjające warunki pracy i nauki  dla grup studenckich lub pojedynczych użytkowników. Każdy student czy pracownik jest traktowany indywidualnie
 – pomagamy odnaleźć książkę na półce lub pełny tekst artykułu w elektronicznych bazach danych 

Pracownicy

Biblioteka miała szczęście do stabilizacji na stanowiskach kierowniczych. Założycielką, organizatorką i pierwszą kierowniczką Czytelni Wydziału Budownictwa Lądowego i Wodno-Melioracyjnego była Jadwiga Sobolewska, która pełniła tę funkcję do 1973 r. Następną kierowniczką była Anna Skurjat, pozostająca na stanowisku do 1989 roku czyli przez 16 lat. Przez kolejne dwa  lata, czyli w roku 1990 i 1991, funkcję tę pełniła mgr Iwona Grabowska. W latach 1992-2012 stanowisko kierowniczki zajmowała mgr Wiesława Łapuć, której przypadła organizacja nowej Czytelni Instytutu Architektury i Planowania Przestrzennego. Od roku 2012 kierownictwo objęła mgr inż. arch. Joanna Rudna. 
Z czasem obydwie Czytelnie Wydziału Budownictwa i Architektury zaczęły funkcjonować pod nazwami: Czytelnia Budownictwa pod adresem al. Piastów 50a w Szczecinie i Czytelnia Architektury pod adresem ul. Żołnierska 50. Obsada obu Czytelni Wydziału Budownictwa i Architektury liczyła 5 osób. W roku 2015 były to: mgr Joanna Cur i Grażyna Przybylska oraz kierowniczka Joanna Rudna w Czytelni Budownictwa, natomiast w Czytelni Architektury zatrudnione były : mgr Jadwiga Rojewska i mgr inż. Agnieszka Litwin. Od roku 2018, po podziale Wydziału Budownictwa i Architektury na Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska oraz Wydział Architektury, Czytelnie zaczęły funkcjonować jako odrębne jednostki: Biblioteka Wydziału Architektury, za którą odpowiada mgr Joanna Cur oraz Biblioteka Wydziału Budownictwa i Inżynierii Środowiska z mgr inż. arch. Joanną Rudną jako osobą odpowiedzialną. Zgodnie z obowiązującą tendencją do redukcji etatów w Bibliotece Wydziału Budownictwa i Inżynierii Środowiska od 2020 pozostały dwie osoby: mgr inż. arch. Joanna Rudna i dr inż. Daniel Kwaśniewski. Pracownicy są doświadczonymi bibliotekarzami, którzy doskonale orientują się w profilu tematycznym zbiorów z dziedziny budownictwa. 
Od początku działalności w Bibliotece WBiA, a od 2018 Bibliotece WBiIŚ zatrudnione były następujące osoby: 
Jadwiga Sobolewska  - kierowniczka

Domicella Mróz 

Janina Jarczyńska 

Anna Skurjat - kierowniczka            

Maria Grosse  

Łucja Świtalik 

Magdalena Mazurkiewicz 

Wanda Gołda 

Afrodyta Buras 

Wanda Krystyna Cicha 

Zbigniew Kwiatkowski 

Bogdana Marciniak 

Mieczysława Baj 

Bernarda Pawłowicz 

Romualda Rudzińska 

Małgorzata Zygmunt 

Wanda Kozioł-Zabłocka 

Dorota Januszewska 

Małgorzata Orłowicz 

Bożena Piech 

Aleksandra Łoboda 

Ryszard Brodziński 

Gertruda Małgorzata Blumkowska 

Katarzyna Kalicka 

Krystyna Nowak 

Irena Zajączkowska 

Iwona Grabowska - kierowniczka

Wiesława Łapuć - kierowniczka 

Tamara Dering 

Alicja Michalska 

Katarzyna Sajna  

Jolanta Jermakiewicz 

Ewa Smagoń 

Joanna Rudna – osoba odpowiedzialna za prowadzenie biblioteki    

Joanna Michalak  

Jadwiga Rojewska  

Dorota Kalinowska 

Joanna Cur 

Katarzyna Pałczyńska 

Kamila Gudan 

Joanna Sambor 

Grażyna Przybylska 

Elżbieta Gut 

Agnieszka Litwin 

Daniel Kwaśniewski 

Bibliografia

1.     Skurjat, A. (1976). Rozwój i analiza działalności Biblioteki Wydziału Budownictwa i Architektury w latach 1955-1975 [W]: Zagadnienia rozwoju Biblioteki Głównej Politechniki Szczecińskiej, Prace naukowe Politechniki Szczecińskiej nr 69, Biblioteka Główna, s. 121-138.

2.     Jubileusz 60-lecia utworzenia Biblioteki Akademii Rolniczej w Szczecinie i Politechniki Szczecińskiej (2015). Rola biblioteki akademickiej w rozwoju komunikacji naukowej [W]: Konferencja naukowa Biblioteki Głównej Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie pod patronatem JM Rektora ZUT w Szczecinie Włodzimierza Kiernożyckiego, Szczecin, 11-12 czerwca 2015, s. 59-63.

3.     Rudna, J. (2018). Współpraca Biblioteki Wydziału Budownictwa i Architektury Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie ze studenckimi kołami naukowymi. Bibliotekarz Zachodniopomorski, 2/2018, s.78-85.

4.     Rudna, J. (2018). Zainspirowani studenci. Forum Uczelniane, 3/4/ 2016, s.28-29.

Rudna J. (2023). Transkulturowe spotkanie w Bibliotece Wydziału Budownictwa i Inżynierii Środowiska Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie. Bibliotekarz Zachodniopomorski, 1/2023, s. 33-37.

Galeria zdjęć

 Fot. Joanna Rudna